Dla pacjenta

Ekspress Ilustrowany - wywiad z mgr Barbarą Muchą konsultantem wojewódzkim w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego.

• Wypisując deklarację do lekarza rodzinnego wybieramy również pielęgniarkę POZ-u. O ile jednak większość z nas zna swojego lekarza, to już pielęgniarkę podstawowej opieki zdrowotnej niekoniecznie...

Na wstępie chciałabym zaznaczyć, że pacjent wypisując deklarację nie ma obowiązku wybrania jednocześnie lekarza, pielęgniarki czy położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Może złożyć w jednym miejscu dekla-rację wyboru lekarza, a w innym pielęgniarki czy położnej.

Zgadzam się jednak, że pacjenci zazwyczaj są świadomi wyboru lekarza, natomiast nie znają - choć powinni - pielęgniarki, położnej. Moim zdaniem dobrym rozwiązaniem byłoby poinformowanie za pomocą ulotki każdego, kto wypełni deklarację, do której pielęgniarki, kiedy i z jakimi problemami może się zgłosić. Większość pacjentów, jak wynika z moich obserwacji i doświadczenia, takich informacji szuka dopiero w ciężkiej chorobie lub gdy ma zlecone zabiegi do wykonania przez pielęgniarkę POZ.

• Załóżmy, że wypełniłam taką deklarację. Kiedy mogę się zgłosić do opiekującej się mną pielęgniarki?

Może się pani zgłosić do wybranej pielęgniarki POZ, kiedy będzie miała pani taką potrzebę - w zdrowiu i chorobie. Pielęgniarka może między innymi przeprowadzić edukację z zakresu promocji zdrowia, udzielić porady w zakresie zdrowego stylu życia, czynników ryzyka chorób, profilaktyki. Może też wykonać pomiar ciśnienia tętniczego, wagi ciała, określić wskaźnik BMI, wykonać pomiar poziomu cukru, zorganizować grupę wsparcia, zrealizować program profilaktyki gruźlicy, finansowany przez NFZ.

• Gdy zachoruję, zapewne może pomóc najbardziej...

Jeżeli będzie istniała taka konieczność, pielęgniarka przyjdzie do domu pacjenta. Niestety, obserwujemy, iż współpraca między poszczególnymi podmiotami leczącymi pacjenta daleka jest od ideału. Nikt nie informuje pielęgniarki rodzinnej o wy pisaniu pacjenta niesamodzielnego i potrzebującego ciągłości pielęgnacji, któremu należy wykonać zlecone przez lekarza zastrzyki czy zmiany opatrunku, wyedukować, wytłumaczyć, jak się poruszać w systemie opieki zdrowotnej. Posłużę się przykładem. Ciężko chory pacjent zostaje wypisany ze szpitala. Wiadomo, że będzie potrzebował opieki w domu, ale szpital zazwyczaj nie informuje o wypisie ani lekarza, ani pielęgniarki POZ. Niekiedy, zanim pacjent lub jego rodzina zorientuje się, że może skorzystać z pomocy pielęgniarki POZ-u, mija sporo czasu. Tymczasem chory potrzebuje pomocy jak najszybciej. Trzeba pacjentowi lub jego rodzinie poradzić, jak prowadzić profilaktykę przeciwodleżynową, nauczyć samoopieki lub samopielęgnacji, podać leki zlecone przez lekarza. Jeśli więc pielęgniarka będzie wiedziała, ze pacjent został wypisany do domu i potrzebuje wsparcia, to sama jak najszybciej zgłosi się do chorego.

• Jaka jest rola pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej?

Stanowi ona bardzo ważne ogniwo w systemie opieki zdrowotnej i spełnia zarazem ważną rolę w życiu człowieka. Jest z nim od drugiego miesiąca życia aż do śmierci. Udziela świadczeń osobom zdrowym, chorym i niepełnosprawnym Zakres zadań ma szeroki, bo planuje i realizuje kompleksową opiekę nad pacjentem i jego rodziną, społecznością w środowisku zamieszkania. Udziela świadczeń z zakresu promocji zdrowia, profilaktyki, pielęgnacji w różnych stanach, wykonuje świadczenia diagnostyczne, lecznicze, pielęgnacyjne, rehabilitacyjne.

• Większość z nas kojarzy jednak jej rolę głównie z podawaniem zastrzyków...

To również wykonuje. Podobnie jak zakłada opatrunki na rany, odleżyny, oparzenia, wykonuje cewnikowanie pęcherza u kobiet, płukanie pęcherza, zabiegi pielęgnacyjno-lecznicze w stomiach, przetokach i trudno gojących się  ranach. Zdejmuje też szwy, wykonuje inhalacje i szereg innych zabiegów zleconych przez lekarza POZ-u lub lekarza specjalistę. Ale nie tylko. Pielęgniarka POZ realizuje również świadczenia samodzielnie. Planuje i wykonuje zabiegi pielęgnacyjne, przygotowuje i aktywizuje pacjenta do samoopieki i samopielęgnacji w chorobie i niepełnosprawności. Prowadzi rehabilitację przyłóżkową i usprawnienie ruchowe. Sprawuje również opiekę profilaktyczną nad dziećmi do piątego roku życia między innymi poprzez wykonywanie testów przesiewowych oraz wizyty patronażowe, które realizuje w domu u dzieci w trzecim, czwartym miesiącu życia i ewentualnie dziewiątym. Mają one na celu przeprowadzenie instruktażu w zakresie pielęgnacji niemowlęcia, w tym karmienia piersią, pielęgnacji jamy ustnej.  

• Od pacjentów przewlekle chorych często słyszę, że niełatwo jest wyegzekwować od lekarza POZ-u, aby skierował pielęgniarkę do domu chorego w celu pobrania krwi lub mierzenia poziomu cukru...

Z moich obserwacji jako konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego wynika, że świadczeń udzielanych w domu pacjenta jest zbyt mało. Być może przyczyną są przepisy prawne, które mówią, ze pielę¬gniarka udziela świadczeń w domu świadczeniobiorcy w przypadkach uzasadnionych medycznie. To zaś stwarza pole do dowolnej interpretacji. Poza tym mając pod opieką 2750 pacjentów - tylu według normy przypada na jedną pielęgniarkę - oraz nierzadko pracując również jako pielęgniarka praktyki, w gabinecie zabiegowym, punkcie szczepień, ma zbyt mało czasu na samodzielną realizację świadczeń, w tym w domu pacjenta.

• W jakich godzinach pracuje pielęgniarka POZ-u?

Jest dostępna dla pacjentów od poniedziałku do piątku w godzinach 8-18 w ga¬binecie i w miejscu zamieszkania świadczeniobiorcy. W przypadku nagłego zachorowania, w związku z potrzebą zachowania ciągłości leczenia, świadczeń zdrowotnych udziela nocna i świąteczna opieka zdrowotna (od godziny 18 do godziny 8 rano następnego dnia oraz w soboty, niedziele i święta). 

LILIANA BOGUSIAK-JOŹWIAK